fotografia _ narodzenie

Za pierwszego fotografa świata uważa się pochodzącego z Francji Josepha Nicéphore Niépce, jednakże podwaliny pod samą sztukę fotografii zostały położone dużo wcześniej, bo już na przełomie X i XI wieku. To właśnie w tych czasach działał Ibn al-Hajsam, pochodzący z Mezopotamii fizyk, który stworzył matematyczne podstawy optyki. To właśnie jemu przypisuje się wynalazek camera obscura, oparty na rozważaniach greckich filozofów działających około V wieku przed Chrystusem.

Kolejny krok w stronę wynalazku fotografii wykonał jeden z doktorów Kościoła, dominikanin, święty Albert z Lauingen. Temu mistrzowi świętego Tomasza z Akwinu przypisuje się odkrycie azotanu srebra, używanego między innymi do otrzymywania bromku srebra, wykorzystywanego jako substancja światłoczuła w technikach fotograficznych.

Źródło: saltlakemetals.com
Współcześni Albertowi nazwali azotan srebra kamieniem piekielnym (lapis infernalis) ze względu na silne własności żrące oraz czarną barwę, którą nadawał skórze w zetknięciu z nią.

Wiek XVI przyniósł kolejne ważne odkrycie. Georges Fabricius odkrył chlorek srebra, nieorganiczną, nisko rozpuszczalną w wodzie białą sól, będącą substancją światłoczułą, wykorzystywaną później w fotografii do produkcji emulsji fotograficznych. W przeciwieństwie do azotanu srebra, jego chlorek jest stosunkowo bezpieczną substancją, której użytkowanie nie wymaga wzmożonych środków ostrożności.

W 1568 roku, w dobie renesansu, pochodzący z Wenecji Daniel Barbaro pisał w swoich pracach o zastosowaniu soczewki w celu zapewnienia ostrości rzutowanego przez camera obscura obrazu oraz opracował pierwszą przysłonę, tworząc podwaliny pod pierwsze profesjonalne obiektywy.

 

Źródło: micro.magnet.fsu.edu

 

Nieco ponad sto lat później, w roku 1694, Wilhelm Homberg opisał tak zwany efekt fotochemiczny, polegający na zmianie właściwości i składu przez pewne chemikalia, spowodowanej wystawieniem na działanie światłasłonecznego. Dla fotografii najważniejsza była, rzecz jasna, zmiana barwy.

Ostatnie ważne odkrycie przed pierwszą fotografią należało do Johanna Heinricha Schultza. W 1724 roku odkrył on, że chlorek srebra w połączeniu z kredą ciemnieje po wystawieniu na działanie światła. Tę zależność wykorzystał później Francuz Niépce do usprawnienia procesu fotografowania.

W 1826 roku Joseph Nicéphore Niépce wykonał przy pomocy prototypu aparatu fotograficznego zdjęcie przedstawiające widok z okna swej pracowni. Obraz powstał w wyniku ośmiogodzinnego naświetlania wypolerowanej cynkowej płyty pokrytej ropą naftową. Metoda ta jest najstarszą na świecie techniką fotograficzną, a jej potoczna nazwa brzmi „Bitum z Judei”.

Światłoczuły materiał stwardniał wskutek długotrwałego naświetlania, zaś nieutwardzone fragmenty zostały zmyte, co pozwoliło na uzyskanie negatywu. Ten pokrywany był tuszem, a odbitka powstawała przez przyłożenie tak spreparowanej płyty do papieru (zwykłego). Niépce nie nazywał swojej metody fotografią – używał nazwy „heliografia”, czyli „rysowanie słońcem”. Późniejsze zaadaptowanie wspomnianego odkrycia Schultza pozwoliło na usprawnienie procesu. Niestety, w siedem lat po wykonaniu pierwszego heliogramu Niépce zmarł, a jego notatki trafiły do najbliższego współpracownika.

Wspomnianym współpracownikiem był Louis Mandé Daguerre.

 

 

Opracowana przezeń technika wywoływania w oparach rtęci pozwoliła usprawnić procedurę Niépcego i skrócić czas naświetlania do połowy godziny, jednak ze względu na toksyczność wywoływacza wystawiała fotografa na spore niebezpieczeństwo. Kolejne ważne odkrycie to wykorzystanie utrwalacza z roztworu soli kuchennej. Na tej bazie Daguerre opracował technikę zwaną dagerotypem. Pozwalała ona na wykonanie unikatowej (niepowtarzalnej) fotografii na wypolerowanej, pokrytej jodkiem srebra i posrebrzonej płytce miedzianej.

Uzyskany obraz był jednocześnie negatywem i pozytywem, a jak był postrzegany zależało wyłącznie od kąta patrzenia na gotową fotografię.

Patent Daguerre został wykupiony przez ówczesny rząd francuski i uczyniony częścią domeny publicznej, co pozwoliło na rozpowszechnienie nowej sztuki. Daguerre został tym samym obwołany twórcą fotografii, choć w tym samym roku inny wynalazca-pasjonat opracował własną technikę fotograficzną – umożliwiającą jednak wielokrotne wykonywanie odbitek. Kalotypia, bowiem tak nazywała się nowa technika, była dziełem Williama Henry’ego Foksa Talbota, stąd zresztą jej alternatywna nazwa – talbotypia.

Fotografia w wydaniu Talbota stworzyła podwaliny pod nowoczesny, negatywowo-pozytywowy proces fotograficzny. Wynalazca zaczął od kartek papieru pokrytych substancją światłoczułą i solą kuchenną, na których kładł różne obiekty, głównie ususzone i spłaszczone rośliny, po czym wystawiał na działanie światła słonecznego. Tak powstałe obrazy, na których odsłonięte części czerniały, a zasłonięte pozostawały białe, Talbot nazwał „fotogenicznymi rysunkami”, a sama technika została później wiernie zreplikowana jako „fotogram”.

Następnym krokiem było wykorzystanie specjalnych aparatów fotograficznych do zarejestrowania obrazu na identycznie spreparowanych kartkach. Powstałe w ten sposób negatywy można było wykorzystać do wielokrotnego wykonywania odbitek.

Gdy Talbot usłyszał o Daguerze, reaktywował swoje, zarzucone na jakiś czas badania i doszedł do wspomnianego procesu talbotypii. Nową metodę opatentował kilka lat później, w roku 1841. Technika polegała na naświetlaniu papieru pokrytego azotanem srebra i nasyconego bromkiem sodu. Rolę wywoływacza pełnił roztwór kwasu galusowego, zaś utrwalaczem był roztwór tiosiarczanu sodu, który podczas płukania usuwał nienaświetlone cząsteczki bromku sodu. Pozytywy wywoływano na identycznym papierze, naświetlanym przy użyciu negatywu metodą stykową.

Proces ten był udoskonalany przez wielu naśladowców, z których najsłynniejszym był George Eastman.

Źródło: United States Library of Congress

Autor: Redakcja SwiatObrazu.pl